POCZĄTKI
NASZEJ FIRMY

Mieszcząca się w Surahammars Bruk firma Vagnfabriksaktiebolaget I Södertelge została założona w 1891 r., kiedy w Szwecji gwałtownie rozwijała się sieć kolejowa.

Dziś, przeszło sto lat później, hołdując tym samym wartościom, Scania jest globalnym producentem samochodów ciężarowych, autobusów, silników i dostawcą usług powiązanych z produkowanym sprzętem. Przez około 30 lat firma poszukiwała swojej niszy, a kiedy ją w końcu odnalazła, konsekwentnie realizuje swoją misję.

Vagnfabriksaktiebolaget i Södertelge to po szwedzku „Fabryka wagonów towarowych w firmie Södertälje Ltd”. Jej właściciele liczyli na szybki rozwój rynku przewozów kolejowych.

Szwecja ciągnie się przez 2000 km z północy na południe, ale mimo to i mimo powszechnego ubóstwa w drugiej połowie XIX w. państwo wybudowało kompleksową sieć normalnotorowych linii kolejowych pokrywającą cały kraj, aż po rzadko zaludnione obszary dalekiej północy. Oprócz szkieletu sieci wybudowanego przez państwo powstał szereg linii prywatnych, często wąskotorowych.

Szwecja była biednym rolniczym krajem z przemysłem dalece zapóźnionym w stosunku do ówczesnych europejskich liderów, takich ja Anglia. Na początku lat 40. XIX w. wprowadzono obowiązek szkolny dla dziewcząt i chłopców na poziomie podstawowym. Mniej więcej w tym samym czasie na południu Szwecji rozpoczęła się wielka budowa kolei.

W latach 60. XIX w. kraj borykał się z klęskami nieurodzaju i głodem. Przemiany demokratyczne następowały powoli, przez co mnóstwo ludzi pozostawało bez realnego wpływu na kształt życia społecznego. Sytuacja ta zaowocowała masową emigracją. Pomiędzy rokiem 1850 a 1920 ponad 40% populacji wyemigrowało, głównie do Ameryki.

Firma odnosiła ogromne sukcesy, a dzięki współpracy z Niemcami szefostwo zdecydowało się zdywersyfikować produkcję i wejść na rynek samochodów osobowych. Zatrudniono młodego inżyniera Gustafa Eriksona, który miał odpowiadać za konstruowanie automobili i silników do nich.

Pierwszy szwedzki automobil ruszył w dziewiczą trasę w 1898 r. Pojazd był niestabilny i niemal niemożliwy do sterowania. Konstruowanie automobili okazało się znacznie trudniejsze, niż przypuszczano. W 1901 r. po wielu próbach i niepowodzeniach wreszcie udało się stworzyć stabilny i wydajny silnik, który znalazł zastosowanie w trolejbusie — pierwszym produkowanym przez firmę pojeździe silnikowym. Silnik był montowany w pierwszych samochodach ciężarowych i osobowych VABIS. Na pierwszej wystawie automobili w Sztokholmie napotkał konkurencję ze strony firmy Scania — producenta pojazdów i rowerów z południowej Szwecji, który na wystawie zaprezentował swój pierwszy samochód ciężarowy. Wystawa utwierdziła obie firmy w przekonaniu, że warto kontynuować rozwój w branży motoryzacyjnej.

Jednak sprzedaż samochodów ciężarowych VABIS rosła powoli. Silnik był dobry, lecz konstrukcję podwozia trzeba było wielokrotnie modyfikować, tak aby spełniała oczekiwania klientów. W praktyce seryjna produkcja samochodów ciężarowych ruszyła dopiero w 1906 r., a jej dynamiczny rozwój zaczął się po roku 1909. Na początku XX w. producenci startowali w wyścigach automobili i tam promowali swoje produkty. W 1909 r. na obrzeżach Sztokholmu odbyły się pierwsze zawody samochodów ciężarowych. Pojazdy były poddawane trudnym testom na wymagających nawierzchniach.

Boom kolejowy zaczął wygasać na początku XX wieku, gdy rynek nasycił się taborem.

W 1907 r. kierownictwo firmy VABIS zdecydowało się postawić na motoryzację, otwierając nową fabrykę pojazdów i silników w Södertälje. Produkowano także silniki do maszyn i okrętów.

Dzięki innowacjom wprowadzonym przez inżynierów VABIS w 1907 r. wyjechał z fabryki pierwszy pojazd z platformą ładunkową wywrotki, powstały też prototypy autobusów, wówczas jeszcze w postaci samochodów ciężarowych z wymiennymi platformami do przewozu pasażerów.

Niestety, bez pieniędzy z niegdyś intratnej produkcji taboru kolejowego, inwestycje we własne projekty i nową fabrykę samochodów skończyły się katastrofą. Natomiast Scania zdecydowała się oprzeć design na zagranicznych konstrukcjach i postawiła na składanie pojazdów z kupionych podzespołów, co wymagało mniejszych nakładów finansowych.

Od 1902 r. Scania z powodzeniem sprzedawała samochody klientom. Fabryki zostały rozbudowane, a produkcja samochodów ciężarowych ruszyła na początku 1908 r.

Pierwszy autobus opuścił halę montażową w 1911 r., a rok później nastąpił przełom dzięki wejściu firmy Scania-Vabis na rynek wozów strażackich.

W 1914 r. do sprzedaży trafiła nowa konkurencyjna rodzina silników, których produkcję kontynuowano aż do połowy lat 30. Autorem tego nowego projektu był młody wizjonerski inżynier Augustowi Nilssonowi. W 1915 r. został głównym konstruktorem i nadzorował dział projektów w Scania-Vabis przez ponad 30 lat. Siedziba główna mieściła się w Södertälje. Od tej pory firma sukcesywnie zwiększała swój udział w rynku, zaczynając od utworzenia sieci salonów dealerskich w Szwecji i sąsiednich krajach skandynawskich. Nawiązano też współpracę z tak egzotycznymi rynkami jak Syjam (obecnie Tajlandia) i Australia.

Wyczekiwane ożywienie koniunktury po wojnie nie nastąpiło, a postępująca deflacja w dłuższej perspektywie groziła firmie Scania-Vabis katastrofą. Ogromne inwestycje w produkcję i import surowców, takich jak stal, z zagranicy stały się zbyt kosztowne.

Firma chciała dotrzymywać kroku największym graczom na rynku międzynarodowym. Jednak wkrótce bariery importowe zostały zniesione i rynek szwedzki zalały tanie zachodnie pojazdy z masowej produkcji. Wobec tak bezwzględnej konkurencji Scania-Vabis była bezsilna.

W latach 20. Scania-Vabis popadła w poważne tarapaty. W 1921 r. została postawiona w stan likwidacji. Zachowano jednak prawa do nazwy i wkrótce Scania-Vabis mogła wznowić działalność. Nowym dyrektorem zarządzającym został Gunnar Lindmark i wraz z głównym inżynierem Augustem Nilssonem zapewnił firmie długotrwały, stabilny rozwój.

Produkcja została przeniesiona do Södertälje, a ponieważ konkurencja z tanimi produktami z importu była bezcelowa, zrezygnowano z samochodów osobowych i postawiono na samochody ciężarowe i autobusy. W zespole Augusta Nilssona opracowano też nową linię silników górnozaworowych.

Zespół kreatywnych inżynierów pod okiem Augusta Nilssona stworzył też szereg innowacji według potrzeb klientów. Oprócz nowoczesnych zespołów napędowych powstały m.in. hydrauliczne przekładnie do wywrotek, osprzęt do piaskarek oraz napęd gąsienicowy do pojazdów pocztowych.

U progu lat 20. ubiegłego wieku Szwecja została pokryta siecią połączeń autobusowych, co stało się kolejną obiecująca niszą dla Scania-Vabis. Ścisła współpraca z inżynierami po stronie klienta nie tylko wymusiła na konstruktorach Scania-Vabis twórcze poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań, lecz także pozwoliła firmie przetrwać trudne czasy i wyznaczyła kierunek rozwoju oraz filozofię działania, którym hołdujemy do dziś.